(fotoreproductie: verzameling H. Kuner)

Een opmerkelijke foto van twee jonge dames met een Fongers-herenfiets uit - naar schatting - de eerste helft van de jaren 10 van de vorige eeuw. Het gaat zo te zien om een dure Fongers BB met 70 cm framehoogte, met hygiënisch zadel, velgremmen, vrijloopnaaf en zonder kettingkast. Dat laatste hoort er bij dit model eigenlijk wel op te zitten, althans bij fietsen voor particulier gebruik. Het Fongers-legerrijwiel had geen kettingkast maar was ook verder veel soberder uitgerust. En gezien het uniform van de dame links moet dit een legerrijwiel voorstellen zonder het daadwerkelijk te zijn. Het uniform was bij de Nederlandse landmacht tot aan de Eerste Wereldoorlog in gebruik. De chevron op de ondermouw geeft aan dat het om het uniform van een korporaal of eventueel een sergeant-majoor gaat. De foto is al met al - ook gezien het interieur op de achtergrond - te dateren op de jaren 10 van de 20e eeuw.

     De foto is genomen in een woning. De dames staan naast het raam, en links is er een kamerscherm neergezet in een poging om de situatie in de studio van een fotograaf na te bootsen. Aan de bovenrand is nog te zien dat er een schilderijlijst hangt. De beschikbare ruimte lijkt aan de krappe kant, de dames en de fiets staan er wat "tussen gepropt" bij.

     Dat de foto desondanks binnenshuis genomen is heeft een reden: de verkleedpartij van de twee dames, die buiten de huiselijke kring aanstoot zou kunnen geven. Toen ik de foto jaren geleden kreeg werd het volgende als achtergrondinformatie bijgeleverd: "Uit familiealbum fam. Benschop. Twee zusjes met het 1e wereldoorlog-uniform van hun broer." De jonge dames lijken inderdaad zussen. Het uniform past redelijk goed, wat vooral verrassend is als we aannemen dat de hoge fiets ook van de broer is. Maar dat hoeft natuurlijk niet zo te zijn. De dame rechts draagt een padvindersuniform dat ze ook van een man geleend heeft. Padvindsters droegen een rok. In haar hand heeft ze een signaalhoorn of klaroen met daaraan een gevlochten koord.

     De hele scene heeft iets raadselachtigs. Wat was de aanleiding voor de verkleedpartij, die kennelijk belangrijk genoeg gevonden werd om er een geïmproviseerde studiosetting voor op te zetten en die tegelijkertijd iets stiekems heeft? Moeten we het onder cross-dressing scharen? Heeft het met een spel of ander vermaak te maken? De legerdame kijkt naar een denkbeeldig punt in de verte, ze acteert als het ware. Het fascinerende van oude foto's ligt in het verhaal dat ze vertellen of - zoals hier - verbergen.

Met dank aan Otto Beaujon, Gerlof Langerijs, Rutger Murk en Jos Rietveld.